COGITANTI mihi fæpenumero, & memoria uetera repetenti, Primores Amplifsimi, infelices illi fuiffe uideri folent, qui quum de Rep. optime meriti fuiffent, illamq; fuis præclaris uirtutibus exornafsẽt, omnes fere graue aliquod incommodum pertulere : perbeatique contra illi fuiffe uidentur, qui quum & honoribus, & rerum geftarum gloria florerẽt, eum uitæ curfum in Rep. tenere potuerunt fua, ut uel in negocio fine periculo, uel in ocio cum dignitate effe poffent. Ac mihi quidem, fæpenumero in fummos homines, ac fummis ingeniis præditos intuenti, quærendum effe uifum eft, quid effet, cur plures, quorum opera Refp. uel aucta, uel illuftrata fuiffet, exilio aut uoluntario, aut coacto mulctati effent, quàm qui eam dignitatem retinuiffent, quæ ex rebus pro patria geftis fibi peperere. Ac quocunque me animo, & cogitatione conuerto, permultos uideo claros uiros tum Græcos, tum Romanos, qui Remp. recte adminiftrarunt, aut exilium, aut carceres, aut magiftratuû, quos iuftifsime geffere, priuationem perpeffos fuiffe.
Quis autem dubitet, quin tot belli duces ex urbe Roma præftantifsimi, & qui confilio ac fapientia regere, ac gubernare Remp. poffent, Camilli, Scipiones, maior inquam, Afiaticus, Africanus pofterior, Nafica, Lentulus, omnes fane Corneliæ gentis, Hala Seruilius, permultiq; alii recuperatæ patriæ, aut libertatis, aut imperii aucti pœnas pertulerint. Quis eft etiam, qui fi tot amplifsimos homines, (de externis loquor,) & rerum geftarum magnitudine clarifsimos, & in gubernandis ciuitatibus confilio, ac fapientia præditos animo contempletur, eofdẽ | uel exilio, uel carceribus, uinculisque, aut etiam morte iniuftifsime mulctatos non uiderit ? Ac mihi quidem nulla ratio alia excogitari potuit, quàm quædam fuarû uirtutum inuidentia, prauorumq; improbitas hominû : qui quum nulli fint apti rei uel gerendæ, uel perficiendæ, numerofioresq; quàm probi fint, eos odio perfequuntur, mordicusq; laceffunt, a quibus & a maximis olim periculis liberati, & Reip. imperiû propagatum fuæ, nomenq; illuftratum fuit. Ego uero, quum illud idem in hac Rep. fæpifsime fuerim contemplatus, fane pro eo, ac debui, grauiter, molefteq; pertuli : præfertim quum uiderim fpectatæ uirtutis uiros uel in adminiftranda Rep integerrimos, fenatoresq; optimos, uel in morbis depellendis doctifsimos, uel confulendo peritifsimos, uel in erudiendis adolefcentibus accuratifsimos, ab ignauis quibufdam, rerumq; omnium plane ignaris, inuidifq; offendi, ac perturbari : quorum cauffa, quæcunque ea fuerit, uel iuftiffima quum aliquãdo in fenatu agatur, eam omnino euertere nituntur : ac ueluti in patriæ hoftes, ita in eos turmatim ruunt, ut difficillime quis fuam tueatur. Ac mihi quidem ifti nõ ita molefti funt, facile omneis perpetior, ac perfero, eofq; non contumeliofe dimitto, etfi fortaffe multum habeam etiam negocii. nam efficiunt, ut eorum aftus me nõ didiciffe minus pæniteat, minufq; iam cognitos pertimefcam. Siquidẽ ως εγω πολλων ακουσας οιδα θριων τον ψοφον. Sed quoniam ex chriftiana religione, Platonifque fententia fatius fore femper exiftimaui iniuriã in fefe admittere, quàm alteri inferre, beneficioque potius aduerfarium profequi, quàm maledictis, aut factis impetere, factum eft, ut femper, quoad eius fieri poffet, in me ueritatem haberet, quod græce dicitur, ανθρωπος ανθρωπου δαιμονιον. etfi apud chriftianam religionem nulli mortalium Dei Optimi Maximi appellatio uel per iocum fit cõmunicãda, neq; omnino tam infignis, tamq; fœda adulatio fit in mores noftros recipienda. Ego enim qui a puero eiufdem Platonis legem fum admiratus, qui ortus noftri partem patriam, partem parentes, partem | amicos uindicare iubebat, omni ftudio, ac diligentia effeci, ut cum parentes amicosque, tum uel maxime patriam iuuare poffem meam, atq; etiam, fi quos haberẽ, inimicos. In qua autem magis re patriæ opitulari quis poteft, quàm fi fingulari cura, atque induftria ciuium fuorum uitam iam iam fugientem retineat, fecundamq; ualetudinẽ reftituat, fine quibus neque ciuitas dici poffet ? Illud ipsû quû annos permultos ftudiofe egerim, meæq; propriæ alienam ualetudinẽ prætulerim, uix dici põt, quã indignanter tulerim, fi quando ingrati in me animi ciuiû meorum notas intueor, quem potius beneficiis fi nõ cumulatioribus, ut Hefiodus fentit, certe tamẽ paribus remunerare deberent ; non mehercule ut mei rationẽ haberent, fed ut alios ad literarum ftudia adolefcentes ingenuos pollicitationibus, præmiisq; allicerent : ex quib° poftea fenatores optimos, patriæque ftudiofos uiros exciperent, qui patriam, patriumq; nomen illuftrare maxime poffent. quãdo fi doctorum hominum difciplinam negligas, ueluti folem de cælo fuftuleris, omnis hominum uita in tenebris fit futura. Qui tamen fi nõ intẽderent, Dionyfium faltem iuniorem illum Siciliæ Tyranum imitarentur, qui multos fefe alere liberaliû artium magiftros dictitare folebat, non quòd illos admiraretur, fed quia per illos admirationi aliis effe uellet. Vtcûque tamen fefe res habeat, quãdo animi mei mores fequi potius, quàm maleuolorum inuidiã infectari conftitui : Ariftonis fentẽtiæ non immemor, quem, laudante quopiam Cleomenis refponfum, quòd interrogatus quid bonum Regem efficere oporteat, dixerit amicis quidem benefacere, inimicis autẽ male, dixiffe ferunt, & quanto melius eft amicis benefacere, inimicos uero fibi conciliare ? hãc lucubrationem quã inter publica medendi negocia confeci, quæcunque ea fuerit, Senatui, Populoq; Faneftri nûncupare decreui : ut fi qua unquam in me contulerint beneficia, uideant haud omnino ingrato cuipiam contuliffe difcantq; honorẽ artes alere, omneisq; incendi ad ftudia; fi qui uero aut maleuolentia, aut inuidia me, quan- | tufcunque fuerim, profequãtur, eos hoc paruulo fane munere mihi deuinciam. Accipite igitur, Senatores optimi, ciuesq; fpectatifsimi hoc quidquid eft muneris, atque ea fronte recipite, qua foletis interdum nos fufcipere & intueri, nosque ab inuidorum rabie uindicate. Quod fi a doctioribus potifsimum, qui certe plurimi funt in hac ciuitate, probari intellexerimus, breui fortaffe alia, & mehercule grauiora emittemus, uobisque nuncupabimus. Valete igitur, meque amate. ego enim fummopere uos diligo, & obferuo. Ex ædibus noftris, Calen. Ianuar. M D LIIII.